Tarama geçmişini izleyen çerezler üzerine çıkan tartışmalar, Avrupa Birliğinin, bir web sitesinin bunları kaydetmeden önce izin almayı zorunlu kılmasıyla iyice alevlendi. Acaba tüm çerezler kötü mü?
S: Hangi çerezlere ihtiyacım var?C: Bilgisayarınızda bulundurmanız gereken çerezler (cookie) sık ziyaret ettiğiniz sitelere ait olanlardır. Sık ziyaret edilen bu siteler, bazı bilgileri bilgisayarınızda saklayarak her seferinde bunları girme zahmetini kaldırır. Çerezler tercihlerinizi de muhafaza edebiliyorlar, böylece bir siteyi tekrar ziyaret ettiğinizde kişisel ayarlarınızı bıraktığınız gibi buluyorsunuz. Ara sıra ziyaret ettiğiniz siteler tarafından veya gezintileriniz sırasında oluşturulan çerezleri çekinmeden silebilirsiniz.
S: Bir çerezi silersem ne olur?C: Sildiğiniz çerezle ilişkili siteye geri döndüğünüzde “tanınmayacaksınız” ve böylece yeni bir çerez oluşturulacak. Yeniden ayarlanmış herhangi bir sayfa, kişisel tercihler, önceden izlenen ögeler ve diğer kayıtlı bilgiler çerezle beraber yok olacak.
S: Ne tür bilgiler çerezlerde tutuluyor?C: Çerezler şu bilgileri barındırıyor: Kendi ismi, bir değer (güncel veri), ait olduğu site adresi, son kullanma tarihi ve güvenli bağlantı gerekip gerekmediğine dair bilgi. Sitede girdiğiniz herhangi bir kişisel bilgi, çerezin veri alanı dâhilinde şifreli biçimde saklanabilir.
Farklı çeşitte çerezler bulunuyor. Oturum çerezleri sadece bilgisayar başında geçirdiğiniz süre boyunca var oluyorlar ve tarayıcınızı kapattığınızda siliniyorlar. Kalıcı çerezler web sitesinden ayrıldığınızda bilgisayarınızda tutulmaya devam ediyorlar ve sonraki ziyaretinizde sitenin sunucusuna geri gönderiliyorlar. Güvenli çerezlerse “https://” ön ekiyle başlayan adrese sahip bir siteyi ziyaret ettiğinizde yaratılıyorlar. Bunların dışında web sitelerinin kabul ettiği üçüncü şahıs çerezleri de bulunuyor.
S: Neden bazıları çerezleri sevmiyor?C: Bazı çerezler, ziyaret alışkanlıklarınızı takip etmek ya da profilinizi oluşturmak amacıyla reklamcılar ve diğer internet şirketleri için çeşitli siteler arasında kullanılabiliyor. Advertising.com, DoubleClick ve ValueClick gibi reklam firmaları bu veriyi, ilgi alanlarınıza göre tarayıcınızı reklamlarla doldurmak üzere kullanıyorlar. Buna davranışsal takip ve davranışsal reklamcılık isimleri veriliyor.
S: Davranışsal reklamcılık nasıl çalışıyor?
C: Reklamcılık firmaları web reklamlarını internetteki yüz binlerce siteye yerleştirirler. Bu reklamlardan birini gösteren bir siteye ilk girişinizde, bunla ilgili bir çerez bilgisayarınıza kaydedilir. Bu çerez, ziyaret ettiğiniz siteden değil, doğrudan reklamcıdan gelir. Aynı şirketten bir reklam gösteren başka bir siteyi ziyaret ettiğinizde tarayıcınız çerezi iade eder ve yeni bir tane alır. Reklamcı bu sayede hangi reklamlarını gördüğünüzü ve hangi siteleri ziyaret ettiğinizi takip edebilir. Reklamcılar bilgisayarınıza bir çerez kaydetmek için dev reklamlara da ihtiyaç duymuyorlar. 1×1 piksel boyutunda, gözden ırak bir görsel ya da bir JavaScript kodu iş görüyor.
C: Reklamcılık firmaları web reklamlarını internetteki yüz binlerce siteye yerleştirirler. Bu reklamlardan birini gösteren bir siteye ilk girişinizde, bunla ilgili bir çerez bilgisayarınıza kaydedilir. Bu çerez, ziyaret ettiğiniz siteden değil, doğrudan reklamcıdan gelir. Aynı şirketten bir reklam gösteren başka bir siteyi ziyaret ettiğinizde tarayıcınız çerezi iade eder ve yeni bir tane alır. Reklamcı bu sayede hangi reklamlarını gördüğünüzü ve hangi siteleri ziyaret ettiğinizi takip edebilir. Reklamcılar bilgisayarınıza bir çerez kaydetmek için dev reklamlara da ihtiyaç duymuyorlar. 1×1 piksel boyutunda, gözden ırak bir görsel ya da bir JavaScript kodu iş görüyor.
S: Davranışsal reklamcılık kötü bir şey mi?
C: Aslında bakış açısına göre değişir. Reklamcılar daha isabetli reklamlar sunduklarını iddia ederek size iyilik yaptıklarını söyleyeceklerdir. Mesela araba kullanmıyorsanız otomobil reklamları ilginizi çekmeyebilir. Şirketler sizin kim olduğunuzu bilmiyor; sadece hangi siteleri ziyaret ettiğinizi, orada ne kadar kaldığınızı ve yaptığınız aramaları biliyorlar. Ayrıca dev reklamcılık siteleri (http://git.pcnet.com.tr/hy) adresinde yapabileceğiniz gibi) bu tür bir münasebetin dışında kalma isteğinizi kabul ediyor. Ancak pek çok kişi takip çerezlerinin kullanımından ve gizlilikleri üzerindeki etkisinden rahatsızlık duyuyor. AB, bu sene başında bir e-gizlilik direktifini kabul ederek daha şeffaf bir çerez kullanımının önünü açtı. Yeni yasa, Avrupa’daki web sitelerinin kullanıcılarını bilgilendirerek, bilgisayarlarına çerez yerleştirmeden önce rızalarını almalarını gerektiriyor
C: Aslında bakış açısına göre değişir. Reklamcılar daha isabetli reklamlar sunduklarını iddia ederek size iyilik yaptıklarını söyleyeceklerdir. Mesela araba kullanmıyorsanız otomobil reklamları ilginizi çekmeyebilir. Şirketler sizin kim olduğunuzu bilmiyor; sadece hangi siteleri ziyaret ettiğinizi, orada ne kadar kaldığınızı ve yaptığınız aramaları biliyorlar. Ayrıca dev reklamcılık siteleri (http://git.pcnet.com.tr/hy) adresinde yapabileceğiniz gibi) bu tür bir münasebetin dışında kalma isteğinizi kabul ediyor. Ancak pek çok kişi takip çerezlerinin kullanımından ve gizlilikleri üzerindeki etkisinden rahatsızlık duyuyor. AB, bu sene başında bir e-gizlilik direktifini kabul ederek daha şeffaf bir çerez kullanımının önünü açtı. Yeni yasa, Avrupa’daki web sitelerinin kullanıcılarını bilgilendirerek, bilgisayarlarına çerez yerleştirmeden önce rızalarını almalarını gerektiriyor
S: Siteler bu izni nasıl alıyor?C: Bu sorunun şu an için net bir cevabı yok. Örneğin İngiltere, web sitelerinin işler bir çözüm sunmalarına fırsat vermek için yasayı bir sene erteledi. Sonuçta hiçbir kullanıcı, çerez eklemek isteyen reklamcılar ve sitelerden gelen izin isteği pencerelerinin bombardımanına uğramak istemeyecektir.
Tarayıcıların ürettiği bir çözüm, bir nevi “beni izleme” seçeneğini tarayıcı tercihlerine eklemek. Böylece, bu özelliği etkinleştirdiğinizde, tarayıcınız sitelere davranışsal reklamcılığın dışında kalmak istediğinizi söyleyecek. Bu özellik şimdiden Firefox ve Internet Explorer’ın son sürümlerinde kendine yer edinmiş bulunuyor. Chrome kullanıcıları da Keep My Opt-Outs uzantısı sayesinde (http://git.pcnet.com.tr/hz) takip edilmek istemediklerini bildirebilirler. Bu, web tarayıcınız aracılığıyla izlenmeden kurtulmanın en kolay yolu olsa da Avrupalı kanun koyucuları tatmin etmeye yetmeyebilir.
S: Reddetme hakkı en iyi çözüm gibi gözüküyor. Sorun nedir?
C: Tarayıcınızı ayarlayıp reddetme hakkınızı kullanarak takip çerezlerini istemediğinizi açık bir şekilde belirtiyorsunuz; fakat kullanıcının bunu bir şekilde gerçekleştirememesi, bu tür çerezleri sonuna kadar kabullendiği anlamına da gelmiyor. AB’nin sorunu da bu.
C: Tarayıcınızı ayarlayıp reddetme hakkınızı kullanarak takip çerezlerini istemediğinizi açık bir şekilde belirtiyorsunuz; fakat kullanıcının bunu bir şekilde gerçekleştirememesi, bu tür çerezleri sonuna kadar kabullendiği anlamına da gelmiyor. AB’nin sorunu da bu.
S: Peki ya Türkiye ve AB dışındaki diğer ülkeler?
C: Bunun cevabı da pek net değil. AB dışında bulunan web siteleri için bu yasa bir anlam ifade etmiyor ve bunlar her zamanki gibi çalışmaya devam ediyorlar. Daha büyük, ünlü şirketler de (Microsoft ve Google gibi) tabii ki ziyaretçileri geldikleri ülkeyi göre değerlendirip ona göre önlem almak zorunda kalacaklar. Benzer bir yasa ABD sınırları içinde de tasarlanıyor, bu yüzden çerez yönetimi küresel bir hususa dönüşebilir. Bildiğim kadarıyla Türkiye’de henüz bu konuyla ilgili yapılan bir çalışma yok, ama tarayıcıların “beni izleme” özelliği Türkiye’deki kullanıcıların da büyük ölçüde mahremiyetini koruyacak.
C: Bunun cevabı da pek net değil. AB dışında bulunan web siteleri için bu yasa bir anlam ifade etmiyor ve bunlar her zamanki gibi çalışmaya devam ediyorlar. Daha büyük, ünlü şirketler de (Microsoft ve Google gibi) tabii ki ziyaretçileri geldikleri ülkeyi göre değerlendirip ona göre önlem almak zorunda kalacaklar. Benzer bir yasa ABD sınırları içinde de tasarlanıyor, bu yüzden çerez yönetimi küresel bir hususa dönüşebilir. Bildiğim kadarıyla Türkiye’de henüz bu konuyla ilgili yapılan bir çalışma yok, ama tarayıcıların “beni izleme” özelliği Türkiye’deki kullanıcıların da büyük ölçüde mahremiyetini koruyacak.
Çerezlerinizi denetleyin
Sisteminizde hangi çerezlerin bulunduğunu görebilir, bunların bir kısmını veya hepsini silebilir, hatta üçüncü parti kaynaklardan gelenleri engelleyebilirsiniz.
ChromeDepolanan çerezleri görmek ve silmek için önce İngiliz anahtarına, ardından Seçenekler’e ve Gelişmiş Seçenekler’e tıklayın. Gizlilik başlığının yanındaki “İçerik ayarları”na tıklayın. Tüm çerezleri silmek için “Tüm çerezler ve site verileri” düğmesine ve ardından “Tümünü Kaldır”a tıklayın.
FirefoxSeçenekler’e ve ardından Gizlilik sekmesine tıkladıktan sonra aynı şekilde “Çerezleri tek tek silin” linkine tıklayın. Açılacak pencereden çerezleri tarayabilir ve istemediklerinizi silebilirsiniz. Tarayıcının çerez kabul etmesinin önüne geçmek için de gene Seçenekler’deki Gizlilik sekmesine gidin ve Geçmiş başlığı altındaki aşağı açılan menüden “Özel ayarları kullanacak” şıkkını seçin, sonra “Üçüncü taraf çerezlerini kabul et” seçeneğinin onay işaretini kaldırın.
Internet Explorer
IE9’da depolanan çerezlere bakmak için sağ üst köşedeki çark simgesine ve sonra “Internet Seçenekleri”ne tıklayın. Genel sekmesindeki “Gözatma geçmişi” altındaki Ayarlar düğmesine tıklayın. Sonra da “Dosyaları görüntüle” düğmesine tıklayın, boş bir yere sağ tıklayın ve “Sıralama ölçütü”nden “Tür”ü seçin.
IE9’da depolanan çerezlere bakmak için sağ üst köşedeki çark simgesine ve sonra “Internet Seçenekleri”ne tıklayın. Genel sekmesindeki “Gözatma geçmişi” altındaki Ayarlar düğmesine tıklayın. Sonra da “Dosyaları görüntüle” düğmesine tıklayın, boş bir yere sağ tıklayın ve “Sıralama ölçütü”nden “Tür”ü seçin.
IE9’da çerezleri siteye göre sıralayabiliyor ve silebiliyorsunuz. Bir siteye girin ve F12 tuşuna basın. Açılan geliştirici araçları bölmesindeki Önbellek başlığına tıklayıp “Tanımlama Bilgilerini Görüntüle” ya da “Etki Alanı İçin Tanımlama Bilgilerini Temizle” komutlarından birini seçin.
Çerezler IE9’da kendiliğinden idare ediliyor. Internet Seçenekleri’den Gizlilik sekmesine girin ve sürgüyü kullanarak ayarları düzenleyin. Çerezlerin kabul edilip edilmediğini bizzat denetlemek için Gelişmiş düğmesine tıklayın.
Yorumlar